Mangala Zeka ve Strateji Oyunu

Bilinen en popüler zeka ve strateji oyunu Hint kökenli "satrancın" geçmişi 1500 yıl öncesine, Çin kökenli "Go" Oyunu da 4000 yıl öncesine kadar uzanıyor. Urfa - Göbeklitepe kazılarında geleneksel zeka oyunumuz mangalanın benzeri bir zeka oyunu bulunmuş. Göbeklitepe'nin geçmişi M.Ö. 10.000'e dayanıyorsa demek ki en eski zeka oyunu bize ait :) Bu oyunu çocukken arkadaşlarımla oynadığımı çok iyi hatırlıyorum. Topraktan küçük kuyular kazıp, taş toplardık. Onu oynayabilmek için bir de emek harcardık. Yapması ayrı bir keyif oynaması daha da ayrı bir keyifti o zamanlar...

Nasıl Oynanır?

2 kişi ile oynanır. Oyun tahtası üzerinde her oyuncunun önünde 6'şar adet kuyu ve her oyuncunun 1 adet hazine kuyusu bulunmaktadır. Oyuna başlarken her bir kuyuya 4'er adet taş koyulur. Amaç kendi hazinemizde en çok taşı biriktirmektir. İlk başlayan oyuncu avantajlı olduğu için oyuna kura ile başlanır. 4 ana temel kuralı vardır. 

1- İlk başlayan oyuncu 4 adet taşı alır, 1 adet taşı aldığı kuyuya bırakarak sağ tarafa doğru her kuyuya 1 taş bırakır. Elindeki son taş hazinesine denk gelirse, oyuncu tekrar oynama hakkına sahip olur. Eğer kuyuda tek taş varsa sağındaki kutuya koyarak, hamle sırası rakibine geçer. * Her seferinde oyuncunun elinde kalan son taş oyunun kaderini belirler. 

2- Hamle sırası gelen oyuncu kendi kuyusundan aldığı taşları dağıtırken elinde taş kaldıysa, rakibinin bölgesindeki kuyulara da taş bırakmaya devam eder. Oyuncunun elindeki son taş, rakibinin bölgesinde denk geldiği kuyudaki taşların sayısını çift yaparsa (2,4,6,8 gibi) oyuncu o kuyudaki tüm taşların sahibi olur ve onları kendi hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer. (Oynarken rakibi en sinir eden kural bu bence :D)))

3- Hamle sahibi taşları kendi kuyusuna dağıtırken, elinde kalan son taş yine kendi bölgesinde yer alan boş bir kuyuya denk gelirse ve boş kuyunun karşısındaki kuyuda da rakibine ait taş varsa hem rakibinin taşlarını alır, hem de kendi boş kuyusuna bıraktığı taşı alıp, hazinesine koyar. Hamle sırası rakibine geçer. 

4- Oyunculardan herhangi birinin bölgesinde yer alan taşlar bittiğinde oyun seti biter. Kendi bölgesinde taşlarını ilk bitiren oyuncu, rakibinin bölgesinde bulunan tüm taşları da kazanır. Dolayısıyla, oyunun dinamiği son ana kadar hiç düşmüyor. Sonuç her an değişebiliyor. 

* Oyun 5 set olarak oynanır. Oyunu kazanan oyuncu 1 puan, kaybeden 0 puan ve berabere bitiren oyuncular 0,5 puan alır. Skorlar toplanır. Puanı fazla olan oyuncu kazanmış olur. 

Mangala; analitik düşünme becerisini geliştirirken, hafızayı güçlendirir. Stratejik düşünme, doğru planlama, matematiksel hesaplama, hızlı ve doğru karar verebilme yeteneği kazandırırken, dikkati ve konsantrasyonu artırır. Mücadele gücünün gelişmesini sağlar. 

Araştırmacı Philip Townshend'e göre bir toplumda, insanlarda en çok beğenilen ve örnek alınan niteliklerden yedisi mangala oyunu ile ilgiliymiş. Sizce de ilginç değil mi?

1-Kurnazlık: Oyunun stratejisini planlamak ve oyun kurallarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilmek, 

2-Uyanıklık: Karşısındakinin kurnazlığına karşı savunma ve önlem alma,

3-Önceden Görme: Hazırladığı oyun manevrasına karşı rakibinin tepkisini kestirebilme yeteneği,

4-Esneklik: Beklenmedik durumlara ayak uydurabilme,

5-Direnme: Tüm şaşırtmalara rağmen kendi planını sonuna dek sürdürebilme,

6-Sağgörü: Rakibinden plan ve gücünü gizleyebilme,

7-Bellek: Rakibinin sağgörüsüne rağmen onun durumunu ve gücünü ne denli saklarsa saklasın kestirebilme yeteneği kazandırır. 

Görkem'le mangala oynamaktan çok keyif alıyoruz. Hele hele bu aralar en çok oynadığımız oyun diyebilirim.Geçtiğimiz hafta sonu Antalya'da babaanne ziyaretindeydik. Şans bu ya mangala turnuvası varmış. Ülkemizde federasyonunun kuruluşu bile daha çok yeni olduğu için çok profesyonelce tasarlanmış bişey değildi. Çocuklarını yarış atı kategorisinde turnuvaya katan veliler sayesinde çok adil bir turvuna olmadı ama bizim için önemli olan yaşıtlarıyla oynaması, farklı strateji geliştirmeyi öğrenmesiydi. Mangala'nın yanı sıra diğer zeka oyunlarını da birebir oynama ve inceleme fırsatımız oldu. Çok keyifli bir gün ve etkinlikti.

Çift ve tek sayıları ayırt edebilme açısından, mangala oynamak için alt yaş sınırı olarak 7-8 yaş diyelim. İlla ki almak zorunda da değilsiniz. Yumurta kolilerinden, çay tabaklarından, mukavva kartondan ya da topraktan kuyular kazarak bu oyunu kurabilir, keyifli ve kaliteli vakit geçirebilirsiniz.

Yuvanızdan mutluluk hiç eksik olmasın... 

Sevgilerimle Ülkü...